Przyjaźń to jeden z najważniejszych elementów rozwoju społecznego i emocjonalnego młodego człowieka. A w dorosłym życiu niewiele jest rzeczy ważniejszych od niej. Pierwsze przyjaźnie mogą zrodzić się już w przedszkolu i zdarza się, że trwają przez całe życie. Większą szansę na przetrwanie mają jednak te relacje, które młodzi ludzie nawiązują nieco później. Niektóre dzieci z łatwością nawiązują relacje, podczas gdy inne pozostają na uboczu życia towarzyskiego. Jednak dla każdego bycie w bliskiej relacji z rówieśnikami, lub choćby jednym z nich, staje się bardzo ważne, a nawet pierwszoplanowe.

Jak dzieci w różnym wieku rozumieją i przeżywają przyjaźń?

Sposoby budowania i podtrzymywania przyjaźni zmieniają się wraz z wiekiem dziecka, a każdy etap rozwoju przynosi nowe wyzwania i potrzeby w relacjach rówieśniczych.

7-10-latki – Razem się bawimy

W tym okresie przyjaźnie często opierają się na wspólnej zabawie i spędzaniu razem czasu. Przyjaźnie są zazwyczaj bardzo dynamiczne – mogą powstać i rozpaść się w ciągu jednego dnia szkolnego. To naturalny proces uczenia się relacji społecznych – dzieci zbierają różne doświadczenia i “eksperymentują” z różnymi osobami ucząc się w tych relacjach, czego same potrzebują, z kim dobrze się czują i jakie relacje są dla nich możliwe z różnymi osobami.

Nie oznacza to jednak, że te relacje są powierzchowne – dla siedmio- czy dziesięciolatka wspólna zabawa na przerwie czy dzielenie się drugim śniadaniem może być głębokim wyrazem przyjaźni. W tym wieku dzieci dopiero uczą się empatii i patrzenia na świat z perspektywy innych, dlatego ich przyjaźnie często koncentrują się bardziej wokół wspólnych aktywności niż głębszych więzi emocjonalnych.

11-14 lat – Przyjaciółki na wyłączność

Okres wczesnego dorastania przynosi znaczącą zmianę w postrzeganiu i budowaniu przyjaźni. Młodzi ludzie zaczynają poszukiwać głębszych połączeń emocjonalnych. Przyjaźń przestaje być tylko wspólną zabawą – staje się przestrzenią do dzielenia się sekretami, obawami i marzeniami. Ważną rolę zaczyna odgrywać zaufanie. To czas, gdy nastolatki szczególnie potrzebują akceptacji rówieśniczej i często intensywnie przeżywają każde zachwianie relacji.

W tym wieku szczególnie widoczne stają się różnice między dziewczętami a chłopcami w sposobie budowania przyjaźni. Dziewczęta często tworzą bliskie, dwuosobowe przyjaźnie oparte na rozmowach i dzieleniu się emocjami, podczas gdy chłopcy częściej funkcjonują w większych grupach, gdzie więzi budują się poprzez wspólne aktywności i zainteresowania.

15-17 lat – Głębokie więzi

Starsi nastolatkowie rozwijają bardziej dojrzałe formy przyjaźni. Potrafią lepiej rozumieć złożoność relacji międzyludzkich i akceptować, że przyjaciel może mieć inne zdanie czy inne grono znajomych. W tym wieku młodzi ludzie często tworzą głębsze, bardziej stabilne więzi, które mogą przetrwać próbę czasu i odległości. Zresztą w erze internetu przyjaźnie na odległość przestają być czymś wyjątkowym. Coraz więcej jest nastolatków, które całkiem trwałe więzi nawiązują z ludźmi z całego świata właśnie dzięki internetowi.

Charakterystyczne dla tego okresu jest również to, że nastolatki zaczynają doceniać różnorodność w swoich przyjaźniach – potrafią utrzymywać relacje z osobami o odmiennych poglądach czy zainteresowaniach. Jednocześnie jest to okres, gdy niektórzy młodzi ludzie świadomie wybierają mniejsze grono bliższych przyjaciół zamiast szerokiej grupy znajomych.

Dlaczego niektóre dzieci mają trudności w nawiązywaniu przyjaźni?

Zdolność do nawiązywania i utrzymywania przyjaźni wśród dzieci i nastolatków zależy od różnych czynników. Niektóre osoby z łatwością tworzą rozległe sieci kontaktów, podczas gdy inne mają trudności w nawiązywaniu bliższych relacji. Dzieci introwertyczne mogą potrzebować więcej czasu na nawiązanie bliskich relacji, ale nie oznacza to, że nie są zdolne do tworzenia głębokich przyjaźni. Czasem trudności mogą wynikać z wcześniejszych negatywnych doświadczeń w relacjach z rówieśnikami lub z braku odpowiednich wzorców w rodzinie.

Liczba przyjaciół nie jest miarą sukcesu społecznego dziecka. Niektóre dzieci świetnie funkcjonują mając jednego bliskiego przyjaciela, podczas gdy inne potrzebują szerszego grona znajomych. Najważniejsza jest jakość tych relacji i to, czy zaspokajają one potrzeby emocjonalne młodego człowieka.

Lęk przed zranieniem – skąd się bierze i jak mu przeciwdziałać?

Szczególnie w okresie dorastania młodzi ludzie mogą odczuwać silny lęk przed zranieniem w relacjach przyjacielskich. W tym wieku wszystkie emocje są intensywne, zatem i ból z powodu konfliktu, porzucenia, czy zdrady w przyjaźni będzie niezwykle dotkliwy. Nastolatki mają też coraz większa świadomość, jak bardzo złożone są relacje międzyludzkie i jak trudno bywa się w nich odnaleźć. Zaczynają rozumieć, że bliskie relacje niosą ze sobą ryzyko zranienia i czasami wolą się chronić przed cierpieniem nie wchodząc w relacje niż ryzykować, by zyskać przyjaciela. Jednak osamotnienie, szczególnie w okresie dorastania, nie jest korzystne dla rozwoju ani dla samopoczucia, nawet jeśli wydaje się wyborem młodego człowieka.

Aby pomóc nastolatkowi przezwyciężyć ten lęk, powinniśmy tworzyć w domu atmosferę bezpieczeństwa emocjonalnego. Nastolatek będzie odważniej wychodził do świata i ludzi, jeśli za plecami będzie miał stabilny bezpieczny port w postaci domu i życzliwych rodziców. Rodzice mogą też modelować zdrowe podejście do relacji, pokazując, że przyjaźń, mimo że czasem trudna, jest warta ryzyka i zaangażowania. Ważne jest też, by nie bagatelizować obaw nastolatka, ale pomóc mu zrozumieć, że pewna doza niepewności w relacjach jest naturalna i właściwie nie do uniknięcia, a le warto podejmować to ryzyko.

Jak wspierać dziecko, gdy przyjaźń się rozpada?

Rozpad przyjaźni może być dla młodego człowieka niezwykle bolesnym doświadczeniem. Sposób przeżywania takiej straty różni się w zależności od wieku dziecka. Młodsze dzieci mogą szybciej przechodzić do nowych relacji, podczas gdy nastolatki często intensywnie przeżywają koniec przyjaźni, traktując go jako osobistą porażkę.

Rolą rodzica jest przede wszystkim być obecnym i wspierającym. Zamiast bagatelizować problem stwierdzeniami w stylu “znajdziesz sobie nowych przyjaciół”, warto uznać prawo dziecka do smutku i żalu. Jednocześnie można delikatnie pomagać w szukaniu konstruktywnych sposobów radzenia sobie z tą sytuacją, na przykład poprzez rozwijanie innych zainteresowań czy podtrzymywanie innych relacji.

Rola rodziców w budowaniu kompetencji społecznych dzieci

Rodzice odgrywają kluczową rolę w rozwoju umiejętności społecznych swoich dzieci, choć ich wpływ zmienia się wraz z wiekiem dziecka. W przypadku młodszych dzieci rodzice mogą aktywnie pomagać w organizowaniu sytuacji społecznych – zapraszać rówieśników do domu, zachęcać do udziału w zajęciach grupowych, modelować zachowania społeczne.

W przypadku nastolatków rola rodzica staje się bardziej subtelna. Najważniejsze jest stworzenie bezpiecznej przystani emocjonalnej i bycie dostępnym, gdy młody człowiek potrzebuje wsparcia. Warto przy tym powstrzymać się od nadmiernej ingerencji w relacje nastolatka czy krytykowania jego wyborów towarzyskich.

Wspieranie dziecka w budowaniu przyjaźni wymaga znalezienia równowagi między zaangażowaniem a dawaniem przestrzeni do samodzielności. Warto stwarzać okazje do spotkań z rówieśnikami, ale nie zmuszać do kontaktów. Syn czy córka naszej przyjaciółki wcale nie musi polubić się z naszym dzieckiem. Można rozmawiać z dzieckiem o jego relacjach, ale szanować jego prywatność. Ważne jest też wspieranie rozwoju empatii i umiejętności komunikacyjnych.

Pamiętajmy, że każde dziecko ma swój własny temperament i styl budowania relacji. Naszym zadaniem jako rodziców jest wspierać je w rozwijaniu kompetencji społecznych w sposób zgodny z jego osobowością i potrzebami, a nie narzucać własną wizję tego, jak powinny wyglądać jego przyjaźnie.

Więcej o przyjaźniach i innych relacjach dzieci dowiecie się z mojej rozmowy z Arturem Gębką, autorem książki “Na tropie podejrzanych relacji”.


Discover more from Juniorowo

Subscribe to get the latest posts sent to your email.