Jedni wyjeżdżają nad morze, drudzy w góry, trzeci za granicę. Równie ciekawym doświadczeniem – zwłaszcza dla tych młodych ludzi, którzy zostaną w domu – może być podjęcie pracy wakacyjnej. W jakim wieku dziecko może zacząć pracować? Na jakich zasadach się to odbywa? Na co trzeba zwrócić uwagę?

Praca dodatkowa daje młodym ludziom więcej niezależności i zastrzyk gotówki, a także uczy ją rozsądnie wydawać i oszczędzać nawet lepiej, niż zwykłe kieszonkowe. Wpaja szacunek do pieniądza jak nic innego, a to jeszcze nie wszystko.

Z badań TNS Polska wynika, że większość Polaków pierwszą pracę zdobywa w wieku 22 lat – o 2 lata za średnią Unii Europejskiej. Moim zdaniem to błąd, ponieważ im wcześniej postawimy pierwszy krok w karierze zawodowej, tym łatwiej będzie nam w dorosłym życiu. Nastolatek ma możliwość nabycia praktycznych umiejętności, które będą kluczowe w późniejszych poszukiwaniach.

Na jakich zasadach może pracować nieletni?

Zacznijmy od tego, że praca niepełnoletnich jest w pełni legalna, a z drugiej strony ściśle uregulowana, aby nie narazić młodego organizmu na przeciążenia. Nieprawdą jest też, że osoby nieletnie mogą pracować tylko sezonowo. Zajęcia dla młodych osób dostępne są przez cały rok, tyle że w wakacje jest to po prostu wygodniejsze; zwiększony ruch turystyczny i zapotrzebowanie na pracowników zbiega się z opuszczeniem szkolnych murów.

Kto to jest pracownik młodociany?

Młodzież to bardzo szerokie pojęcie – możemy je stosować zarówno do 11-letniego dziecka, jak i 25-latka u kresu studiów. W prawie rozróżniamy trzy główne grupy młodych pracowników.

Dzieci poniżej 13 lat

W przypadku najmłodszych, na przykład 12-latków występujących w reklamie lub 3-latków grających w filmie, umowy są zawierane w ich imieniu przez przedstawicieli ustawowych – rodziców lub opiekunów prawnych. Ponadto, zarobione w ten sposób pieniądze mogą zostać wydane tylko na rzeczy związane z wychowaniem dziecka, co jest określone w art. 101 i 103 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego.

Osoby w wieku 13-14 lat

Możliwe jest zatrudnienie ich wyłącznie w firmie lub organizacji związanej z takimi sektorami, jak sport, reklama, działalność kulturalna oraz artystyczna. Czas pracy nie może wynosić więcej, niż 12 godzin tygodniowo, jeżeli jest w trakcie odbywania zajęć szkolnych. Podczas ferii i wakacji możliwa jest praca max. 6 godzin na dobę.

Mogą samodzielnie podpisywać umowę zlecenie lub umowę o dzieło, jednak wymagana jest zgoda opiekunów prawnych oraz potwierdzenie odpowiedniego inspektoratu pracy. 

Osoby w wieku 15-17 lat

To właśnie pracownicy młodociani. Mogą zostać zatrudnieni także na umowę o pracę, jeżeli spełnią szereg warunków, mianowicie: 

  • Ukończyli minimum 8-letnią szkołę podstawową
  • Przedstawią zaświadczenia lekarskiego, potwierdzające, że praca nie zagraża zdrowiu nastolatka
  • Nie jest to praca wzbroniona. Jej rodzaje są określone w rozporządzeniu (chyba że jest niezbędna w celu odbycia przygotowania zawodowego)
  • Zatrudnieni są w celu przygotowania zawodowego lub do pracy lekkiej – niepowodującej zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju młodocianego;
  • Praca nie utrudnia wypełniania obowiązku szkolnego.

Ile czasu nastolatek może spędzać na pracy?

Na pytanie, ile godzin może pracować 16-latek, nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Jeżeli celem jest przygotowanie do zawodu, nieletni może pracować maksymalnie 8 godzin na dobę. W innym wypadku, gdy niepełnoletni chodzi do szkoły, jest pewien haczyk, mianowicie godziny lekcyjne wliczają się do czasu pracy; w związku z tym ten nie może przekraczać 12 godzin w tygodniu, a podczas ferii – 35 godzin tygodniowo. Młodociany nie może również zostać zatrudniony w porze nocnej (między 22 a 6) lub w ramach godzin nadliczbowych.

Pracownicy młodociani mogą liczyć również na wiele przywilejów. Przerwy pomiędzy pracą powinny wynosić każdorazowo co najmniej 14 godzin, zaś w całym tygodniu powinno znaleźć się miejsce na dłuższy, dwudniowy odpoczynek, wliczając w to niedzielę, czyli np. weekend bez pracy. Innymi słowy, nastolatek jest w stanie pracować na 1/4 lub 1/2 etatu.

Jeżeli czas pracy przekracza 4,5 godzin w ciągu dnia, każdy ma prawo ubiegać się o 30 minut przerwy w trakcie. 6 przepracowanych miesięcy = 12 dni roboczych urlopu, a pracodawca ma obowiązek wypuścić ucznia na czas ferii zimowych (jeżeli oczywiście taka będzie wola młodocianego).

Warto znać swoje prawa, mimo że w praktyce mało kto zawraca sobie głowę czytaniem przepisów. Nastolatkowie na co dzień dają radę łączyć swoją edukację z pracą w większym wymiarze, lecz ważny jest tu warunek, że zgadzają się na to świadomie, znając zasady gry. W razie sytuacji konfliktowych zawsze mamy solidne podstawy do dyskusji z nieuczciwym pracodawcą.

Najpopularniejsze pomysły na pracę w sezonie

O dziwo, możliwości jest naprawdę dużo. Pracodawcy doceniają dyspozycyjność i entuzjazm młodych osób, a także, nie oszukujmy się… niskie oczekiwania finansowe. To prawda, że praca dla niepełnoletnich czeka głównie w lekkich zawodach, które nie zrzucają na barki pracownika dużej odpowiedzialności. Mimo wszystko przerzucanie towaru w sklepie to nie jedyna opcja i istnieją ciekawsze zajęcia dla młodzieży. Sprawdź poniżej.

1. Rozdawanie ulotek

Jedno z najprostszych zajęć, aczkolwiek wymagające dużej dozy cierpliwości. Opisywałam je szczegółowo na blogu. 

Zarobki*: ok. 6-10 zł za godzinę/25-50 zł za 1000 sztuk

2. Roznoszenie gazetek

To wciąż popularna forma reklamy. Dodatkowo nastolatek wyrobi sobie kondycję. Opisywałam je szczegółowo na blogu.

Zarobki: ok. 200-280 zł mies.

3. Gastronomia

Praca jako kelnerka w klasycznej restauracji czy może pracownik kasy KFC? Zapotrzebowanie jest tu bardzo duże. Ogromny plus mogą stanowić również napiwki, choć osobiście w kawiarni w moim mieście nie zobaczyłam ich ani razu od początku kariery. 

Zarobki: ok. 11-15 zł za godzinę

4. Opieka nad zwierzętami

Idealne zajęcie dla kogoś, kto kocha zwierzęta i mieszka na dużym osiedlu. Wiele rodzin nie ma z kim zostawić swoich pupili, dlatego często wynajmuje młode osoby do opieki nad zwierzakami na czas wakacji. 

Zarobki: ok. 12-22 zł za godzinę

5. Hostessa

Poszukiwane zarówno przez organizatorów wydarzeń kulturalnych i biznesowych, których pełno podczas wakacji, jak i markety, sklepy kosmetyczne oraz odzieżowe. Kolejny zawód preferowany dla młodych dziewczyn.

Zarobki: 15-50 zł za godzinę

6. Inwentaryzacja, wykładanie towaru

Można zatrudnić się na kasie w lokalnym sklepie lub przy wykładaniu towaru na półkach (jeżeli nie będzie to zbyt obciążające). Nie jest to pasjonujące zajęcie, ale zapewnia względnie stałe zatrudnienie.

Zarobki: ok. 12-15 zł za godzinę

7. Copywriting

Modna ostatnio, przy odpowiednim podejściu bardzo intratna praca z szeroką perspektywą rozwoju. Ciężko jednak przebić się na początku na rynku pracy i warto mieć już wyrobione portfolio. Zysk jest w dużym stopniu uzależniony od naszych umiejętności i rodzaju tekstu. Z punktu widzenia nastolatka pisała o tym Maria Estera.

Zarobki: 5-50 zł za 1000 znaków ze spacjami

8. Nad morzem

Świetną opcją jest również praca nad morzem – wakacje i dodatkowy zarobek w jednym. Nadmorskie bary, lodziarnie i sklepy z pamiątkami z utęsknieniem wypatrują rzeszy pracowników. Aczkolwiek np. przy roznoszeniu przekąsek na plaży trzeba liczyć się z tym, że jest to ciężka, wielogodzinna praca fizyczna w upale.

Zarobki: 13-35 zł za godzinę

9. Zbieranie warzyw i owoców

To bardzo popularna praca sezonowa. W rzeczywistości nie jest tak kolorowo. Z jednej strony spędzamy czas na świeżym powietrzu, z drugiej stanowi to duże obciążenie dla młodego organizmu. Wyjaśniam to szczegółowo na blogu.

Zarobki: 12-18 zł za godzinę/2-3,5 zł na akord

10. Wolontariat

Tutaj przy odpowiednim nastawieniu młody człowiek może otrzymać zapłatę o wiele cenniejszą od pieniędzy – wiedzę, zabawę i przyjaźnie na całe życie. To znakomity sposób spędzania czasu i okazja do zdobycia doświadczenia zawodowego. Oferty wolontariatu znajdziesz w tematycznych portalach internetowych, np. www.ngo.pl

* W kwotach netto

Gdzie szukać pracy?

Praca wakacyjna dla nieletnich rzadko jest w ten sposób oznaczona – zwykle należy dopytywać i roztrząsać temat na własną rękę. W pierwszej kolejności możemy przepuścić przez filtry ogłoszenia na różnych portalach sprzedażowych, jak olx, gumtree czy wyszukiwarkach pracy typu linkedin, pracuj.pl, Indeed czy Jooble. Pomocne będą takie hasła, jak:

  • praca na wakacje Warszawa (nacisk na lokalizację)
  • praca mcdonald (nacisk na firmę)
  • praca sprzedawca (nacisk na rodzaj zajęcia)

Czasem wystarczy pójść do lodziarni lub restauracji i spytać, czy nie potrzebują pracowników. Można również śledzić grupy na Facebooku z ofertami pracy dla nieletnich. Niestety jedyna, którą mogę polecić z czystym sumieniem, to Praca dla młodych.

Warto też zgłosić się bezpośrednio na stronie firmy, z którą chcemy współpracować, lub zajrzeć do agencji pracy tymczasowej. Wszystko to jednak musi się odbywać z zachowaniem pewnych zasad bezpieczeństwa.

Na co uważać podczas poszukiwania pracy?

Niestety, wśród gąszczu ogłoszeń w sieci kryje się wiele niekorzystnych, czasem wręcz nielegalnych ofert współpracy. Pierwsza i najważniejsza moja wskazówka brzmi: im więcej szczegółów, tym lepiej. 

  • Tytuł musi jasno pokazywać, czego dotyczy dana praca. Powinien zawierać przede wszystkim nazwę stanowiska, charakter zajęcia, mile widziana lokalizacja i firma. 
  • W opisie oferty powinniśmy znaleźć szczegółowe wymagania i zadania na danej posadzie, czas pracy, sposób aplikacji oraz miejsce. Bez przynajmniej dwóch czynników z tej listy raczej od razu odrzucam ogłoszenie.
  • Oczywiście długość opisu nie ma tu większego znaczenia – wręcz cenię sobie pracodawców, którzy mówią krótko i zwięźle, a zarazem potrafią przekazać wszystkie potrzebne informacje. 
  • Zarobki. Uważam, że każdy zleceniodawca powinien mieć obowiązek podać przybliżoną płacę. Życie byłoby o wiele prostsze. Na umowie może być podana kwota brutto lub netto, częściej podawana jest pierwsza. Różnica między nimi jest zasadnicza.. Najprościej można to wytłumaczyć w ten sposób: Co mi z tego, że w jednej firmie zarabiam 2000 zł brutto, a w drugiej 3000, skoro na rękę dostaję w obu 1000 zł netto? Porównujcie stawki w danej branży, liczcie, kalkulujcie. Może Wam to wyjść tylko na dobre.
  • Zwróćcie szczególną uwagę na formę i sposób komunikacji z firmą. Od razu da się rozpoznać, czy mamy do czynienia z wielką korporacją, Markiem z lokalnego biznesu, miłą, choć roztrzepaną współpracowniczką czy gburowatym panem Wiesiem (żeby nie było, nie mam nic do konkretnych imion, to tylko przykłady). Nieprzyjaźnie nastawiony pracodawca potrafi nieźle uprzykrzyć życie.
  • Sprawdź opinie o danym pracodawcy. Ja dla przykładu zainteresowałam się bardzo ładnie wyglądającą ofertą pracy dla fundacji nad morzem. Szczytny cel, łatwy zarobek, darmowe wakacje – kto by nie skorzystał… Jednak kiedy przeczytałam w internecie recenzje ludzi, którzy im zaufali, od razu skasowałam maila.
  • UWAGA na oferty o charakterze social marketingu. To też praca, ale bardzo specyficzna, mocno rozdmuchana, i często wiąże się z niemałymi opłatami na wstępie. Nastolatek musi być tego świadomy.

Autorka: Justyna Włodarczyk – pseudonim Łowca much, czyli 17-latka, która rzuciła szkołę, zakochana w koniach, książkach i rękodziele, zwłaszcza customach. Prywatny nauczyciel chemii i biologii, współautorka ,,Młodzi o… i dla Niepodległej”.

Blog

Instagram

Facebook

Youtube