Co ma zrobić młody człowiek, który ma różne zainteresowania, ale żadne z nich nie jest dominującą pasją? Jaką ścieżkę edukacyjną i zawodową wybrać, kiedy wszystko ciekawi? Jednym z rozwiązań jest kryminalistyka, nauka łącząca wiele dziedzin.  

Dobrzy we wszystkim

Joanna Stojer-Polańska, doktor prawa i kryminalistyk, wykładowczyni akademicka, autorka książek dla dorosłych i dla dzieci, była gościem cyklu “Spotkania z zawodowcami” realizowanego przez “Wysokie loty – doradca zawodowy Aldona Radomska” pod egidą Księgarni De Revolutionibus. 

Rozmawiałyśmy o tym czym jest kryminalistyka. Jak wygląda praca w tym zawodzie? Jak zostać kryminalistykiem i jakie są drogi rozwoju dla absolwentów?

Doktor kryminalistyki tak opisuje swoją profesję w książce “Ślady kryminalistyczne”: “Można powiedzieć, że kryminalistyka ma swoje drugie imię  – interdyscyplinarność. Inter-dyscyplina-rny to taki, który łączy ze sobą różne dziedziny nauki. Biologię, chemię, fizykę i psychologię. A w przypadku kryminalistyki jeszcze wiele innych dyscyplin. Właściwie sama kryminalistyka jako taka nie istnieje, potrzebujemy naukowców wyspecjalizowanych w czymś innym, po to by wspólnie rozwiązywać zagadki kryminalne i szukać śladów.” 

Kryminalistyka nie tylko sama jest złożona z wielu nauk, ale także wymaga współpracy z innymi specjalistami: z lekarzami, antropologami, medykami sądowymi, archeologami, strażakami, funkcjonariuszami Straży Granicznej i policjantami. Ucieszą się także miłośnicy zwierząt, ponieważ kryminalistycy współpracują także czworonożnymi funkcjonariuszami. Więcej dowiecie się z książki “Niesamowite przygody funkcjonariuszy na czterech łapach i kopytach. W poszukiwaniu śladów kryminalistycznych” autorstwa doktor Joanny Stojer-Polańskiej. 

Struktura studiów w kierunku kryminalistyka

Kryminalistykę można studiować jako studia pierwszego stopnia (trzyletnie licencjackie) i drugiego stopnia (dwuletnie magisterskie). 

W Polsce jest obecnie sporo uczelni realizujących studia pierwszego stopnia z zakresu kryminalistyki. Absolwenci tych studiów mogą kontynuować naukę na studiach magisterskich. Nie każda uczelnia oferuje zarówno studia pierwszego jak i drugiego stopnia. Jeśli ważnym kryterium jest miejsce studiowania, należy dobrze prześledzić ofertę edukacyjną wybranego uniwersytetu. 

Co to oznacza w praktyce? Uniwersytet SWPS oferuje trzyletnie studia licencjackie, jednak nie posiada w ofercie studiów magisterskich (drugiego stopnia). Jeśli chcemy podjąć dalszą naukę i zdobyć tytuł magistra musimy złożyć dokumenty na inną uczelnię, na przykład na Uniwersytet Warszawski realizujący program studiów magisterskich na kierunku kryminalistyka w Centrum Nauk Sądowych Wydziału Prawa i Administracji.

Studia drugiego stopnia 

Po otrzymaniu tytułu licencjata możemy podjąć edukację na studiach drugiego stopnia i po dwóch kolejnych latach nauki zdobyć tytuł magistra. Studia magisterskie z kryminalistyki stoją otworem dla licencjatów różnych kierunków. Magistrem kryminalistyki może zostać także absolwent studiów licencjackich z chemii, fizyki czy biologii. Jedną z uczelni, która daje taką możliwość jest Uniwersytet Warszawski. Złożoność i przebieg studiów na kierunku kryminalistyka na Uniwersytecie Warszawskim wyjaśnił w rozmowie ze mną Profesor Tadeusz Tomaszewski, Kierownik Katedry Kryminalistyki WPiA UW. 

Studia na kierunku kryminalistyka na Uniwersytecie Warszawskim są prowadzone w Centrum Nauk Sądowych. Jest to stosunkowo młoda jednostka, która powstała dzięki współpracy 5 wydziałów: Prawa, Biologii, Chemii, Fizyki, Psychologii, których zakres wiedzy jest niezbędnym elementem wiedzy kryminalistyka. 

CNS (Centrum Nauk Sądowych) ma trzy główne zadania – 

  • prowadzić badania naukowe z zakresu kryminalistyki, 
  • wykonywać ekspertyzy i wydawać opinie dla potrzeb organów ścigania i sądów,
  • kształcić (studia podyplomowe i studia magisterskie). 

Studia kryminalistyczne powstały 3 lata temu jako pierwsze tego typu studia drugiego stopnia w Polsce. Są to studia magisterskie, a więc wymagane jest posiadanie dyplomu przynajmniej studiów licencjackich z dowolnego zakresu (preferowane, ale niekonieczne – chemia, fizyka, biologia, bezpieczeństwo) lub równorzędnych (np. inżynierskich), ale też magisterskich, np. prawniczych lub psychologicznych. 

Profesor Tomaszewski wyjaśnia, że obecnie na kryminalistyce realizowanej przez CNS są trzy kierunki:

a) kryminalistyka ogólna – aby na nim studiować można skończyć dowolne studia licencjackie, ale dobrze, aby były to np. studia na kierunku bezpieczeństwo wewnętrzne, kryminologia oraz oczywiście kryminalistyka, ponieważ gruntowne przygotowanie znacznie ułatwia studiowanie. 

b) biologia i genetyka kryminalistyczna – wprawdzie także tutaj można ukończyć dowolne studia licencjackie, ale jest oczywiste, preferowanymi studiami są studia biologiczne (i pokrewne, np. biochemia, biotechnologia, studia medyczne itp.)

c) fizykochemia kryminalistyczna – preferowane studia licencjackie to fizyka, chemia i pokrewne.

Kryminalistyka w CNS posiada silne zaplecze intelektualne w postaci wykładowców, oraz naukowe i laboratoryjno-sprzętowe odpowiednich wydziałów. Dla kierunku genetyczno-biologicznego jest to wsparcie Wydziału Biologii, dla kierunku fizykochemii kryminalistycznej – Wydziału Chemii, z kolei kierunek ogólnokryminalistyczny ma rozszerzony program o przedmioty prawnicze i psychologiczne. 

Psychokryminalistyka

Kierunek o nazwie psychokryminalistyka oferuje studentom Uniwersytet SWPS. Psychokryminalistyka jest nowatorskim i interdyscyplinarnym kierunkiem studiów, który łączy umiejętności z wielu dziedzin nauki, takich jak: psychologia, kryminalistyka, kryminologia, prawo, socjologia, resocjalizacja i pedagogika. Sama nazwa kierunku powstała z połączenia  słów psychologia i kryminalistyka i oddaje istotę studiów: wykorzystanie zdobyczy psychologii do realizacji funkcji, jakie pełni kryminalistyka – usprawnienia procesów zapobiegania przestępczości (funkcja profilaktyczna), rozpoznawania przestępczości (funkcja rozpoznawcza) i wykrywania sprawców przestępstw (funkcja wykrywcza) oraz dowodzenia, że w istocie przestępstwo popełnili (funkcja dowodowa).

Program psychokryminalistyki uwzględnia również perspektywę tradycyjnie rozumianej kryminalistyki. Studenci zdobywają wiedzę z zakresu taktyki i techniki kryminalistycznej. Uczą się praktycznie wykorzystywać zdobytą wiedzę z zakresu daktyloskopii, genetyki sądowej, traseologii, mechanoskopii, balistyki, m.in. podczas symulowanych oględzin miejsca zdarzenia. 

Jakie są  możliwości pracy w zawodzie kryminalistyka? 

Ponieważ wiedza kryminalistyczna jest wybitnie interdyscyplinarna, absolwenci tego kierunku mogą pracować w wielu zawodach i miejscach pracy, np. :

  • jako eksperci kryminalistyki w laboratoriach kryminalistycznych policyjnych, publicznych i prywatnych; 
  • w służbach mundurowych (Policji, Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej itd.);
  • w instytucjach pomocy społecznej (np. ośrodki pomocy społecznej, ośrodki interwencji kryzysowej, centra pomocy rodzinie);
  • w instytucjach związanych z wymiarem sprawiedliwości, np. zespołach kuratorskiej służby sądowej (w charakterze kuratora społecznego), czy też w charakterze mediatora sądowego; 
  • w instytucjach udzielających pomocy dzieciom i młodzieży, zagrożonych lub doświadczających niedostosowania społecznego (np. młodzieżowe ośrodki wychowawcze, zakłady poprawcze, ośrodki socjoterapii);
  • w sektorze ochrony osób i mienia;
  • kariera naukowa; 
  • w muzealnictwie; 
  • w laboratoriach ochrony środowiska. 

Czy kryminalistyka to zawód dla mnie?

Jak przekonać się czy ten kierunek jest strzałem w dziesiątkę? Najlepiej spróbować swoich sił w praktyce. Kryminalistyczne koła naukowe działające na wydziałach wielu uczelni w całym kraju, co roku przygotowują ofertę edukacyjną dla osób, które chcą dowiedzieć się więcej o tej arcyciekawej dziedzinie. W tym roku z powodu zagrożenia epidemiologicznego przeniosły swoje działania do przestrzeni wirtualnej. Takie rozwiązanie ma wady i zalety, nie dotkniemy własnymi rękami zawartości walizki kryminalistyka, ale możemy za to nawiązać współpracę z naukowcami oddalonymi od nas o kilkaset kilometrów. 

Koła naukowe zachęcają do kontaktu i obserwowania ich na facebookowych profilach, gdzie publikują aktualizacje na temat wydarzeń. W tradycyjnym trybie pracy spotykają się z dziećmi i młodzieżą na warsztatach podczas festiwali nauki, można je także zaprosić do szkoły oraz wziąć udział w projekcie zdalnym. 

Więcej szczegółów znajdziecie u źródła: 

Spotkanie z doktor Joanną Stojer-Polańską można obejrzeć pod linkiem. 

„Spotkania z zawodowcami” polecają „Kosmos dla dziewczynek” i “Wiedza i Życie”, a patronuje im magazyn „Perspektywy” oraz Stowarzyszenie Rzecznicy Nauki, zdobywcy tytułu Popularyzator Nauki 2019. 

Autorka: Aldona Radomska – doradca zawodowy i popularyzatorka nauki, autorka historii dla dużych i małych, mama Henryka, Jana, Róży i Lilii. Prowadzi projekt Spotkania z zawodowcami, żywy przewodnik po świecie zawodów. Świętuje codzienność czytając, pisząc i ucząc się. 

foto: Pixabay