Jeśli twoje dziecko uwielbia rysować, ma swój ulubiony sport, któremu poświęca każdą wolną chwilę, albo fascynuje się jakąś dziedziną wiedzy – czyli ma swoją pasję – to znaczy nie tylko, że się nie nudzi, że zawsze ma co robić, a ty masz święty spokój i możesz zająć się swoimi sprawami. Rozwijanie pasji i zainteresowań u dzieci i nastolatków ma ogromne znaczenie dla ich ogólnego rozwoju, a także dla kształtowania przyszłych wyborów życiowych. Pasja nie tylko motywuje do działania i uczenia się (niekoniecznie w szkole), ale także kształtuje osobowość, wpływa na rozwój społeczny, emocjonalny i poznawczy. Pomyśl o tym, planując czas wakacji, a po nich układając mozaikę rozmaitych zajęć w kalendarzu rodzinnym.

Jak dzieci odkrywają swoje pasje?

Dzieci często odkrywają swoje pasje „mimochodem” – poprzez codzienną eksplorację i doświadczanie różnorodnych aktywności. Może to być wynikiem naturalnej ciekawości świata, naśladowania dorosłych i rówieśników, czy uczestnictwa w zorganizowanych zajęciach. Po prostu w pewnym momencie coś przyciąga bardziej. Dlatego ważne jest, aby dzieci miały możliwość próbowania różnych rzeczy, od sportów, przez muzykę, sztukę, aż po nauki ścisłe i przyrodnicze. Ważne jest również, aby czuły wsparcie i zachętę ze strony dorosłych, by mogły śmiało eksperymentować i odkrywać to, co je najbardziej fascynuje.

Czasami rodzice martwią się, gdy ich dzieci często zmieniają zainteresowania. Chcą, by dzieci rozwijały pasje i były konsekwentne, obawiają się, że „skakanie z kwiatka na kwiatek” może doprowadzić do tego, że młody człowiek nie zdobędzie głębszych umiejętności w żadnej dziedzinie. Jednak częste zmiany zainteresowań u dzieci są naturalnym elementem ich rozwoju. Dzieci eksperymentują z różnymi dziedzinami, aby odkryć, co naprawdę je fascynuje. Jest to część procesu poznawania siebie i swoich upodobań. W miarę jak dzieci rosną i rozwijają swoje zdolności poznawcze, mogą zainteresować się różnymi dziedzinami, do których dopiero w pewnym wieku „dorastają”. Krótkotrwałe zainteresowania mogą też wynikać z wpływu rówieśników, mediów, nauczycieli czy rodziców – tak naprawdę umiejętność wycofania się z czegoś, co okazało się „nie dla mnie” jest równie ważna, co umiejętność konsekwentnego rozwijania swojej pasji.

Wpływ pasji na rozwój

Dzieci rozwijające swoje pasje często nawiązują relacje z rówieśnikami, którzy dzielą te same zainteresowania. Wspólne pasje sprzyjają budowaniu głębszych i wartościowych relacji społecznych. Wspólne działanie, wymiana informacji, dyskusje, wspólne projekty sprzyjają też rozwijaniu umiejętności współpracy. Przyjaźnie zrodzone na gruncie młodzieńczych pasji mogą trwać przez całe życie. Dla wielu dzieci nawiązanie znajomości na polu wspólnych zainteresowań jest łatwiejsze, niż rozpoczęcie rozmowy od „jak masz na imię? pobawimy się razem?” Kiedy „jest o czym gadać” i są rzeczy, które chce się razem robić, wtedy więź buduje się od razu.

Pasja może być źródłem ogromnej satysfakcji i radości, co pozytywnie wpływa na samoocenę i poczucie własnej wartości. Dzieci, które mają możliwość realizowania swoich zainteresowań, są zazwyczaj bardziej zadowolone i mniej podatne na stres. Mają też „swój świat”, bezpieczne miejsce, gdzie mogą znaleźć ukojenie, gdy rzeczywistość je przerasta.

Zaangażowanie w pasje wymaga często rozwijania rozmaitych umiejętności – umysłowych, manualnych, ruchowych. Przy okazji często rozwija się wiedza młodego człowieka – nawet jeśli jego pasją jest gra w siatkówkę, to prawdziwy pasjonat o tej siatkówce wie znacznie więcej niż dorosły kibic tegoż sportu. Kształtują się też u dzieci kompetencje krytycznego myślenia, rozwiązywania problemów oraz kreatywności. Dzieci uczą się wytrwałości, samodyscypliny i koncentracji, co przekłada się na ich rozwój intelektualny i społeczny.

Pasje zrodzone w dzieciństwie i okresie nastoletnim często mają trwały wpływ na życie dorosłe. Wiele osób kontynuuje swoje zainteresowania jako hobby, a niektórzy przekształcają swoje pasje w karierę zawodową. Posiadanie pasji w młodym wieku kształtuje osobowość, rozwija umiejętności i może wpłynąć na wybór ścieżki zawodowej. Dorośli, którzy mieli możliwość rozwijania swoich pasji jako dzieci, często cechują się większą determinacją, wytrwałością i kreatywnością w życiu zawodowym i osobistym. Posiadanie pasji pomaga również w radzeniu sobie ze stresem i daje poczucie celowości w życiu dorosłym.

Gdzie rozwijać pasje?

Większość swojego czasu dzieci spędzają w szkole. Szkoła może zarówno wspierać, jak i ograniczać rozwój pasji u dzieci. Wspierające środowisko szkolne, które oferuje różnorodne zajęcia pozalekcyjne, inspirujących nauczycieli i programy dostosowane do zainteresowań uczniów, może być miejscem, gdzie dzieci rozwijają swoje talenty. Jednak nadmierne obciążenie obowiązkami szkolnymi, rygorystyczny program nauczania i brak elastyczności mogą zniechęcać dzieci do pogłębiania swoich pasji, albo sprawiają, że na pasję po prostu nie ma czasu.

Niezależnie od tego, czy szkoła sprzyja rozwijaniu pasji twojego dziecka, czy raczej je ogranicza, warto wykorzystać wakacje, by zagłębić się w przestrzeń ulubionych tematów i aktywności. Letnie obozy są doskonałą okazją dla dzieci do intensywnego rozwijania ich zainteresowań w sprzyjającym i inspirującym środowisku. Z bogatego wachlarza możliwości można wybrać program skoncentrowany na konkretnych dziedzinach, takich jak nauka, sztuka, sport czy technologia, umożliwiając dzieciom głębsze zanurzenie się w to, co je pociąga. Dobrze przygotowane obozy o najrozmaitszej tematyce znajdziecie np. w ofercie BTA Kompas, z którym moje dzieci od kilku lat wyjeżdżają na letnie obozy, nie mogąc się doczekać spotkania z ich własną pasją – światem RPG.

Obozy tematyczne sprzyjają nawiązywaniu nowych znajomości i budowaniu relacji z rówieśnikami o podobnych pasjach, co dodatkowo motywuje do rozwijania swoich umiejętności. Taki obóz to istny festiwal z fajerwerkami satysfakcji, fascynacji, odkryć i nowych osiągnięć.

Jak rodzice mogą wspierać rozwój pasji dziecka?

Wybór zajęć dodatkowych, wożenie na nie dzieci, opłacanie ich oraz kupowanie pożądanych akcesoriów to nie wszystko, jeśli chodzi o wspieranie dziecka w rozwijaniu jego pasji. To, co najważniejsze zawiera się w naszej postawie wobec dziecka i jego zainteresowań. Ważne jest:

Zachęcanie do eksploracji – Dzieci powinny mieć możliwość próbowania różnych aktywności. Daje to dziecku szeroką perspektywę i pozwala na znalezienie prawdziwej pasji. Nawet krótkotrwałe zainteresowania mogą rozwijać cenne umiejętności i wzbogacać doświadczenia dziecka. Możemy zapisywać dzieci na zajęcia dodatkowe, warsztaty, ale też zapraszać do wspólnego doświadczania i esperymentowania, pokazywać różne obszary, których dziecko jeszcze nie odkryło, zachęcać do próbowania nowości, ale nie naciskać i nie ubierać dziecka we własne wyobrażenia i ambicje. Obserwujmy nasze dzieci, aby dostrzec, co sprawia im najwięcej radości i satysfakcji.

Wsparcie – Ważne jest wsparcie emocjonalne, kiedy na drodze pasji pojawiają się trudniejsze momenty oraz – co nie mniej znaczące – wspólne celebrowanie sukcesów i okazywanie zainteresowania. Rozmawiajmy z dziećmi o ich zainteresowaniach. Zadawajmy pytania, aby lepiej zrozumieć, co je przyciąga do danej dziedziny i co sprawia, że tracą zainteresowanie. Te rozmowy mogą pomóc dziecku w refleksji nad swoimi wyborami i lepszym zrozumieniu siebie.

Stworzenie odpowiednich warunków – Oczywiście istotne jest wsparcie logistyczne (bez jęczenia i wyrzekania, że jesteśmy taksówką) i finansowe. Jeśli dziecko interesuje się muzyką i chce grać na gitarze, warto zapewnić dostęp do lekcji (jeśli młody człowiek tych lekcji pożąda, bo są i tacy, którzy wolą uczyć się samodzielnie). Jeśli pasjonuje się sportem, dobrze jest zapewnić odpowiedni sprzęt i możliwości treningów, o ile chce trenować. Na początku warto poszukać sprzętu, czy instrumentu używanego lub wypożyczyć, żeby nas tak bardzo nie bolało, jeżeli pasja okaże się przejściowa. Mój starszy nastolatek przez rok ćwiczył na gitarze basowej pożyczonej od wujka, zanim wspólnie zdecydowaliśmy, żeby kupić mu własny instrument.

Pozwolenie na zmiany – Pasje mogą się rozwijać i zmieniać z biegiem czasu, a dziecko powinno mieć przestrzeń do ich odkrywania. Ważne jest, aby wspierać dziecko w jego wyborach i nie zmuszać do kontynuowania czegoś, co straciło na atrakcyjności. Zmuszanie może prowadzić do frustracji i zniechęcenia.

Ważne jest, aby rodzice wspierali swoje dzieci w eksploracji różnych dziedzin, jednocześnie pomagając im rozwijać umiejętność konsekwencji. Kiedy widzimy pierwsze oznaki zniechęcenia, rozmawiajmy i próbujmy wspólnie z dzieckiem sprawdzić, z czego to zniechęcenie wynika. Być może faktycznie zainteresowanie daną dziedziną „się wypaliło”, może ciekawsze wydaje się coś innego, nowego, a może rozwijanie umiejętności postępuje tak powoli, że młody człowiek doświadcza frustracji i nie potrafi sobie z nią poradzić. Zamiast używać argumentów typu „zapłacone, to masz chodzić”, albo krytykować brak stałości, spróbujmy dotrzeć do przyczyny i pomóc dziecku znaleźć najlepsze rozwiązanie. Starajmy się znaleźć równowagę między wspieraniem nowych zainteresowań a pomaganiem dziecku w rozwijaniu wytrwałości i konsekwencji.

autorka: Elżbieta Manthey – założycielka Juniorowa, blogerka, popularyzatorka wiedzy o edukacji i rozwoju dzieci i młodzieży, prezeska Fundacji Rozwoju przez Całe Życie, mama dwójki nastolatków. Propaguje wychowanie i edukację oparte na szacunku dla dzieci. Popularyzuje nowoczesne pomysły edukacyjne, angażuje się w działania na rzecz lepszej edukacji. Miłośniczka książek, również tych dla dzieci i młodzieży. Najlepiej odpoczywa podróżując i doświadczając świata z mężem i dziećmi.

Sponsorem artykułu jest BTA Kompas. Tekst jest częścią cyklu

Wakacyjny Kompas Juniorowa podpowiada, jak mądrze zorganizować wakacje dziecka i nastolatka. Cykl powstaje dzięki współpracy z BTA Kompas – doświadczonym organizatorem wypoczynku dzieci i młodzieży, z którego obozów korzystają też moje dzieci (i bardzo sobie chwalą).

Fot. BTA Kompas