20 listopada 2015 wchodzą w życie nowe przepisy dotyczące zasad korzystania przez uczniów i nauczycieli z materiałów i utworów chronionych prawem autorskim. Z czego i w jakich sytuacjach możemy korzystać bezpłatnie i bez konieczności uzyskania zgody autora? Szczegółową informację na ten temat wydało MEN.
Dozwolony użytek edukacyjny
Zgodnie z ustawą o prawie autorskim instytucje oświatowe mogą na potrzeby „zilustrowania treści przekazywanych w celach dydaktycznych” korzystać z rozpowszechnionych utworów w oryginale i w tłumaczeniu oraz powielać – również w celach dydaktycznych – drobne utwory lub fragmenty większych utworów. Takie wykorzystanie utworów chronionych prawem autorskim jest nieodpłatne i nie wymaga uzyskania żadnej zgody. Można więc rozdać uczniom kserokopie fragmentu książki, wiersza albo udostępnić im skany obrazów, ilustracji, grafik itp. jeśli wiąże się to z treścią lekcji, tematem zajęć. Można też odtwarzać na lekcji utwory muzyczne. Nie można natomiast skopiować całej książki, czy innych większych utworów.
Kto może korzystać z utworów
W ramach dozwolonego użytku edukacyjnego z utworów mogą korzystać między innymi:
- przedszkola (publiczne i niepubliczne),
- szkoły (publiczne i niepubliczne),
- placówki oświatowo-wychowawcze,
- placówki artystyczne.
Utwory mogą być wykorzystywane w dowolnym miejscu i czasie – nie musi to być budynek szkoły i czas lekcji, dozwolony użytek edukacyjny ma zastosowanie również np. podczas zielonej szkoły czy na wycieczce.
Utwory muzyczne objęte prawami autorskimi również można wykorzystywać w działalności edukacyjnej, np. podczas zajęć muzycznych i tanecznych kółek zainteresowań, chóru, czy szkolnej orkiestry. Podobnie sztuki teatralne – mogą być wykorzystane przez szkolne kółko teatru. Tu jednak jest pewien warunek: prawo do nieodpłatnego wykorzystania utworów mają szkoły i instytucje edukacyjne (definiowane przez prawo), jeśli więc zajęcia muzyczne, taneczne czy teatralne prowadzone są przez zewnętrzną firmę, fundację, stowarzyszenie, nie może ona korzystać z utworów w ramach dozwolonego użytku edukacyjnego nawet jeśli zajęcia odbywają się w budynku szkoły. Chyba że jest instytucją edukacyjną w rozumieniu ustawy o zasadach finansowania nauki.
Tak więc dla wykorzystania utworów w ramach dozwolonego użytku edukacyjnego istotne jest kto je wykorzystuje, a nie gdzie i kiedy.
Warunki nieodpłatnego korzystania z utworów
Utwory objęte prawem autorskim mogą być wykorzystywane tylko w celu dydaktycznym. To znaczy, że wykorzystanie chronionego utworu może mieć miejsce tylko w ramach działalności dydaktycznej – podczas lekcji, zajęć pozalekcyjnych, kółek zainteresowań, zajęć wyrównawczych, wycieczek, zajęć wychowawczych, zajęć w świetlicy. Korzystanie z utworów musi odbywać się na potrzeby zilustrowania przekazywanych treści, czyli musi wiązać się bezpośrednio z tematem zajęć dydaktycznych.
A zatem wyświetlenie dzieciom filmu, który ma ilustrować temat lekcji lub zajęć pozalekcyjnych, połączone z omówieniem tegoż filmu i odniesieniem go do nauczanego przedmiotu jest dozwolone. Natomiast seans filmowy, który ma po prostu wypełnić dzieciom czas spędzany w świetlicy i nie wiąże się z treściami dydaktycznymi, nie będzie się mieścił w kategorii dozwolonego użytku edukacyjnego.
Dozwolony użytek edukacyjny obejmuje także wykorzystanie utworów podczas imprez szkolnych. Można więc wystawić sztukę teatralną, recytować poezję, śpiewać piosenki, wykonywać utwory muzyczne na żywo oraz odtwarzać z nośników. Jednak wykonawca (np. szkolny zespół muzyczny czy szkolna grupa teatralna) nie może otrzymać wynagrodzenia za występ obejmujący wykorzystanie utworów chronionych prawem autorskim. Jeśli zatem szkolny band chce dać koncert odpłatnie, może grać utwory własnej kompozycji lub opłacić prawa do wykorzystania utworu.
Elektronicznie
Nauczyciele i uczniowie mogą legalnie kopiować, skanować, wysyłać mailem, czy nagrywać na nośniki materiały edukacyjne (w tym utwory objęte ochroną prawa autorskiego). Warunkiem jest, aby dzielić się materiałami z grupą zidentyfikowanych osób – uczniów, nauczycieli. Udostępniając utwory chronione prawem autorskim dla użytku edukacyjnego musimy wiedzieć dokładnie, komu je udostępniamy.
Prawo cytatu
W sytuacjach, w których nie ma zastosowania dozwolony użytek edukacyjny, można korzystać z utworów chronionych prawem autorskim na zasadzie cytatu. Prawo cytatu ma jednak swoje obwarowania – szczegóły w materiałach MEN.
c
źródło: MEN
foto: Alan Cleaver, US Department of Education, woodleywonderworks
Twój komentarz może być pierwszy