Skąd wiadomo, że szkoła jest dobra? Najłatwiej jest spojrzeć, które miejsce zajmuje w rankingu, ale kto śledzi newsy ze świata edukacji, wie już, że rankingi mogą nie być wiarygodnym źródłem informacji, a z pewnością nie mówią o szkołach wszystkiego. Jak więc wybrać dobrą szkołę? Na co zwrócić uwagę, jeśli nie na miejsce w rankingu, procent zdanych matur czy średnią punktów z egzaminu ósmoklasisty?
To szeroki temat, jest w nim wiele “to zależy”, ale trafiłam na zwięzłą podpowiedź, która wyraża to, co sama chciałabym przekazać. Podsunął mi ją Jarek Szulski, mądry i doświadczony nauczyciel, na edukację patrzący przenikliwie, na uczniów – z szacunkiem i życzliwością, założyciel Liceum Artes Liberales (LAL), któremu mocno kibicuję i które budzi we mnie nadzieję, że oto dzieje się w edukacji coś zupełnie nowego.
Wraz z ogłoszeniem o otwarciu rekrutacji na nowy rok szkolny, LAL podsuwa rodzicom i kandydatom na licealistów 10 pytań, które warto sobie zadać w procesie wyboru szkoły. Ich autorem jest Tony Little – dyrektor Eaton College (2002-2015) uważany za jedną z najbardziej postępowych i reformatorskich postaci dzisiejszej brytyjskiej edukacji. Myślę, że te pytania trafiają w sedno pojęcia “dobra szkoła”.
1. Czy dobre relacje są rzeczywiście głęboko zakorzenione w kulturze szkoły?
To coś zupełnie innego i coś więcej niż dobre pierwsze wrażenie. Czy zauważasz kontakt wzrokowy z innymi, kiedy spacerujesz po szkole? Zarówno ze strony uczniów jak i dorosłych? Czy nauczyciele witają się ze sobą i z uczniami w sposób naturalny i ciepły? Czy uczniowie czują, że są ważni? Jak są traktowani, kiedy mają kłopoty? Czy absolwenci odwiedzają szkołę?
2. Czy szkoła w sposób widoczny wspiera wszechstronną edukację?
Czy szkołę napędzają przede wszystkim wyniki egzaminów i czy to one determinują pracę nauczycieli? Czy współpraca programowa nauczycieli jest wbudowana w strukturę tygodnia pracy, czy stanowi jedynie dodatek. Czy duch i klimat szkoły ma dla uczniów i nauczycieli duże znaczenie?
3. Czy dyrektor wzbudza zaufanie?
Szkoły są społecznością i często działają jako zespół, jednak osoba na górze ma istotny, można powiedzieć, decydujący wpływ na realizowane priorytety i ducha szkoły. Czy dyrektor umożliwia i wspiera nauczycieli w jak najlepszym wykonywaniu ich pracy, czy też jest zwariowany na punkcie kontroli? Czy uczniowie wiedzą, kto jest dyrektorem i kim jest dyrektor? (i to wcale nie tak głupie pytanie, jak mogłoby się wydawać). Czy dyrektor jest Kimś: czy daje się zauważyć szacunek jakim darzą go uczniowie, kiedy wchodzi do klasy? Czy jest niewolnikiem systemu, czy raczej działa z ludźmi i pośród nich?
4. Czy szkoła zapewnia/umożliwia ciągły, profesjonalny rozwój swoich nauczycieli?
Czy kiedy dyrektor reklamuje i przedstawia swoją szkołę, to czy z równym zapałem opowiada o kształceniu swoich nauczycieli, co o edukacji uczniów? Czy istnieją łatwo dostępne dokumenty świadczące o tym, że doskonalenie ma dla szkoły znaczenie fundamentalne i jest częścią codziennego życia.
5. Czy nauczyciele inspirują?
Czy rodzice wracający ze szkolnych zebrań z rodzicami czują, że spotkali się z zaangażowanymi ludźmi z powołaniem? Czy czują, że nauczyciele naprawdę znają dzieci, ich zainteresowania i rozterki. Czy czują wsparcie zwłaszcza w sytuacji, kiedy nauczyciel ma krytyczne uwagi pod adresem ich dziecka?
6. Czy architektura i wyposażenie naprawdę robią różnicę?
Większość szkół ma piękne, błyszczące foldery. One nie zawsze oddają rzeczywistość. Choćby teatr był supernowoczesny, najważniejszym pytaniem jest, jak dobre i wartościowe wystawiane są w nim sztuki. Można wydać miliony na zaprojektowane przez architektów budynki, ale zaplanować w nim niewystarczającą ilość klas. Obskurny pokój ze staromodną tablicą wciąż może być miejscem wspaniałego nauczania.
7. Czy pokazywane statystyki mają jakikolwiek sens?
Dziś każdy z nas dysponuje bogatym wachlarzem dostępnych statystyk. Zręczny specjalista od marketingu może dziś w oparciu o dane „udowodnić” niemal wszystko. Do wszystkich statystyk, podchodź z dużym dystansem. Zastanów się, co w istocie mierzą i jak? I czy przesunięcie o punkt procentowy naprawdę ma jakiekolwiek znaczenie? Czy mimo wszystko chcesz wybrać szkołę, która jest na czele dostępnych rankingów?
8. Czy uczniowie mają czas wolny oraz czas na eksperymentowanie?
Istnieje różnica pomiędzy byciem produktywnie zajętym, a zajętym przez to że się jest zajętym. Czy naprawdę każda minuta szkolnego dnia musi być zaplanowana według obowiązującego programu? Czy szkoła ceni konstruktywny, twórczy „luz”, bez względu na wiek (a więc i u uczniów i u nauczycieli)? Jakie szkoła daje możliwości doświadczania i uczenia się poza ogólnie przyjętym programem i schematami?
9. Czy młody człowiek może nauczyć się być sobą, intelektualnie wolną i autonomiczną jednostką?
Czy szkoła od członków społeczności oczekuje konformizmu czy preferuje indywidualności? Czy kultura szkoły zachęca i skłania uczniów do akceptacji różnorodności. Czy oczekuje od starszych uczniów przejmowania inicjatywy i czy docenia, kiedy tak się dzieje? Czy podczas wizyty w szkole miałeś możliwość porozmawiania z uczniami? Jeśli możesz, znajdź sposób aby z nimi porozmawiać poza szkołą. Kiedy będą rozluźnieni, przekażą znacznie więcej odnośnie swoich postaw, opinii i kultury szkoły.
10. Czy szkoła eksponuje swoje nagrody i odznaczenia?
Jeśli tak, unikaj takiej szkoły. Jako zasadę należy przyjąć, że nadmierne eksponowanie nagród i odznaczeń jest odwrotnie proporcjonalne do jakości szkoły. I nie przejmuj się folderem, prawdopodobnie będzie piękny, ale one wszystkie wyglądają podobnie.
Zaufaj swojemu instynktowi!
tłumaczenie: Jarek Szulski
PS. Jeśli rozglądacie się za liceum w Warszawie, LAL powinno znaleźć się na Waszej liście do sprawdzenia i odwiedzenia!
2 komentarze
matiz8a
10 lutego 2023 at 19:54hmm, zgodnie z tym wpisem i ostatnim punktem to żadne LO w mojej okolicy się nie nadaje 🙁
Elżbieta Manthey
13 lutego 2023 at 09:49Myślę, że akurat ten ostatni punkt można potraktować z dużym dystansem. 🙂