Nobliści dla juniora

Czy laureaci Nagrody Nobla mogą być dla juniorów interesującymi postaciami? Wyczytywani w serwisach informacyjnych może niekoniecznie, ale przedstawieni przez Katarzynę Radziwiłł przy bardzo ważnym ilustratorskim wkładzie Daniela de Latour w Jak zdobyć Nagrodę Nobla? zdecydowanie tak. Zanim zaprezentowani zostaną najciekawsi wyselekcjonowani laureaci, we wstępie otrzymujemy sporo ciekawostek, m.in. informacje o Alfredzie Noblu, kategorie, w których przyznawane jest wyróżnienie jego imienia oraz wskazówki na temat noblowskiego dress code’u czy przykłady menu z gali wręczenia wyróżnień. Fundator tej prestiżowej nagrody urodził się w Szwecji, był nieśmiały i zamknięty w sobie (jego jedyną przyjaciółką była Bertha von Suttner – zwolenniczka pokoju i późniejsza laureatka Nobla w tej kategorii). W czasie wojny z Turcją i Anglią jego ojciec dostarczał w Rosji sprzęt armii carskiej. Sam Albert również zaangażował się w badania nad nitrogliceryną – podczas prac w laboratorium i wybuchu zginął jego brat Emil. O dalszych losach wynalazcy dynamitu i długofalowych konsekwencjach jego decyzji opowiada książka.

Nagroda przyznawana jest w sześciu kategoriach, z których pięć ustanowił sam Alfred Nobel. Choć nazwiska laureatów mogą być dla juniorów abstrakcyjne, warto podkreślać wyróżnionych Polaków i – wzorem K. Radziwiłł – starać się mówić o nich przystępnym językiem, wykorzystując ciekawostki. Wyróżnieni w pierwszej z kategorii to laureaci Pokojowej Nagroda Nobla – osoby walczące bez przemocy, jak Lech Wałęsa, najmłodsza w historii laureatka Nobla Malala Yousafzai czy organizacje takie jak Czerwony Krzyż i Lekarze Bez Granic. Ponieważ Alfred Nobel wierzył, że to, co czytamy, ma wpływ na to, jakimi jesteśmy ludźmi (…), drugą z kategorii ustanowił literaturę*. Z polskich twórców wyróżnieni zostali: Henryk Sienkiewicz, Władysław Reymont, Czesław Miłosz i Wisława Szymborska. Reymont cenił nagrodzonego Noblem Kiplinga (autora m.in. Księgi dżungli), a Miłosz – Cudowną podróż (była jego ulubioną książką z dzieciństwa) również uhonorowanej Selmy Lagerlöf – takie szczegóły może wychwycić w książce uważny czytelnik, a warto podkreślić, że czyta się ją bardzo dobrze. Nagroda przyznawana jest również za wybitne osiągnięcia na gruncie nauk ścisłych: medycyny (odkrywcy szczepionek, penicylina odkryta dzięki pleśni), fizyki (Maria Skłodowska-Curie, Albert Einstein) i chemii (rad i polon Marii Skłodowskiej-Curie).

Jedyna nagroda ustanowiona po śmierci fundatora (Nagroda Banku Szwecji) to Nobel w dziedzinie ekonomii. Otrzymał ją m.in. badacz ludzkiego dobrobytu Alvine E. Roth (2012). Tworzy on matematyczne równania, które mają pomóc ludziom odnaleźć swoje miejsce w świecie – na studiach, w pracy, w związku – jak myślicie, czy to możliwe? Z książki dowiecie się również, dlaczego M. Skłodowska-Curie nie mogła studiować na każdym uniwersytecie i jak wraz z siostrą Bronisławą zorganizowały finansowanie swojego kształcenia. Dlaczego długo nie chciano przyznać nagrody Albertowi Einsteinowi? W jaki sposób Nagrody Nobla uratowało fizyka Enrica Fermiego i jego rodziny? Czy nazwa „kwarki” naprawdę została zaczerpnięta z literatury? Czym jest i dzięki jakiemu przypadkowi odkryto grafen? Autorka bardzo ciekawie i zwięźle odpowiada na te i wiele innych pytań. Na ostatnich stronach książki zostawione zostało miejsce na propozycje nowych odkryć, badań i dokonań zasługujących na Nagrodę Nobla, a także puste strony na portrety laureatów – może juniorzy narysują tam siebie? I zaczną szukać rozwiązań dla takich problemów jak: smog, marnowanie żywności czy brak dostępu do edukacji dla wszystkich dzieci.

Akademia Szwedzka zaskoczyła w ubiegłym roku fanów literatury przyznając nagrodę muzykowi i autorowi poetyckich tekstów piosenek Bobowi Dylanowi. Jim O’Connor, pewnie tak jak wielu innych, zastanawia się Kim jest Bob Dylan? Napisał książkę, którą zilustrował John O’Brien – jego liczne rysunki przypominające komiksy znajdują się właściwie na każdej stronie opisywanych przez autora (książka ma walory głównie informacyjne) wydarzeń z życia pieśniarza-noblisty. Urodził się w 1941 r. w żydowskiej rodzinie. Zafascynowany muzyką uczył się grać na pianinie i gitarze. Był samotnikiem, który lubi wymyślać sobie pseudonimy i nieprawdopodobne historie na temat swojego pochodzenia i życia. Autentyczny był jednak na scenie. Popularność zyskał dzięki protest songom, czyli piosenkom, które poruszały sprawy społeczne. Jego życie jest wypełnione muzyką, podróżami po Ameryce, trasami koncertowymi dookoła świata. Składają się na nie również próby stworzenia rodziny, zaangażowania w dom, poszukiwania wiary… W 2016 r. nagrodę otrzymał ktoś, kto nie jest ideałem (ukradł piosenkę, którą napisał jego kolega), autor 35 studyjnych albumów. Jedna z jego najsłynniejszych piosenek to Like a Rolling Stone:

* jako fanka literatury w kolejnym wydaniu tej książki dodałabym wzmiankę o Katarzynce Patricka Modiano (https://www.juniorowo.pl/katarzynka-noblisty-arcydzielko-dla-dzieci/)

recenzuje: Joanna Maj-Kirsz – absolwentka polonistyki i filozofii, nauczycielka. Jest przekonana, że dobra literatura dedykowana dzieciom może przynieść wiele korzyści również dorosłym. Pisanie o niej sprawia jej satysfakcję i przyjemność. Lubi kawę, LP3 i poznawanie nowych miejsc. Spełnia się rodzinnie.

.

 

Jak zdobyć Nagrodę Nobla?

Tekst: Katarzyna Radziwiłł

Ilustracje: Daniel de Latour

Wydawnictwo Muchomor

Kim jest Bob Dylan?

Tekst: Jim O’Connor

Ilustracje: John O’Brien

Wydawnictwo Prószyński i S-ka.