Pedagodzy podkreślają, że aby uczniowie odnosili sukces w szkole trzeba nie tylko dostarczyć im wiedzę, którą mają opanować. Programy nauczania i treści programowe w nich zawarte są ważne, ale to tylko część edukacji, która odpowiada na pytanie: CZEGO SZKOŁA UCZY? Kiedyś to właśnie było najważniejsze – przyswojenie przekazywanej przez nauczycieli wiedzy, aby zdać egzaminy i uzyskać najwyższe oceny. Obecnie zmienia się podejście do edukacji i pedagodzy, rodzice, a także pracodawcy podkreślają inne, kluczowe elementy procesu kształcenia.

Odpowiedź na pytanie CZEGO SZKOŁA UCZY? poszerzono – nie koncentruje się ona wyłącznie na zasobie wiedzy, ale obejmuje także umiejętności (kompetencje) miękkie, takie jak asertywność, komunikatywność, rozwiązywanie konfliktów, logiczne myślenie, kreatywność i wiele innych. O nich ostatnio pisałam tutaj w artykule pt. “Kompetencje miękkie – czy dzieci rozwijają je w szkole?”. Poza tą zmianą w podejściu do edukacji jest jeszcze jedna, blisko z nią powiązana. Pojawiło się bowiem nowe pytanie: JAK SZKOŁA UCZY? Jakie stwarza warunki nauki, jaką atmosferę, co robi w trosce o dobrostan uczniów?

Dobrostan (well-being) społeczności szkolnej

Dobrostan (well-being) to inaczej dobre samopoczucie. Jeżeli jest on ważny w szkole to znaczy, że szkoła ta stara się w sposób przemyślany i planowy stworzyć dla uczniów bezpieczne środowisko gdzie mogą się uczyć, ale także rozwijać się pod względem fizycznym, umysłowym, emocjonalnym, społecznym oraz duchowym, i po prostu dobrze się czuć i bawić.

Warto spojrzeć na model dobrostanu szkoły, opracowany przez uniwersytet w Tampere w Finlandii w oparciu o badania przeprowadzone w szkołach. Model ten wymienia cztery sfery, które mają wpływ na szkolny dobrostan:

  • warunki bytowe, organizacyjne i programowe (having), 
  • relacje międzyludzkie w szkolnej społeczności (loving), 
  • poczucie sprawstwa uczniów w zakresie uczenia się i rozwoju osobistego (being), 
  • troska o zdrowie (health).

Inicjatywy i programy edukacyjne nastawione na dobrostan uczniów są doceniane i wspierane w wielu krajach, jak podają raporty z Kanady, Wielkiej Brytanii, Irlandii, Holandii, Skandynawii czy Australii. Przeznacza się na nie spore środki, przeprowadza szkolenia nauczycieli i pracowników szkół, a także dostępnych jest wiele materiałów informacyjnych. 

Raport projektu “Szkoła dla innowatora” pod kierownictwem prof. Jana Fazlagicia, cytowany przez Dorotę Kuleszę-Tałan (Jak wspierać dobrostan uczennic i uczniów w szkole?), konkluduje, że w polskich szkołach “brak celowego wspierania postaw twórczych, świadomego rozwijania kreatywności, umiejętności wychodzenia poza schemat, rozwiązywania zadań w nietypowy sposób”. Autorzy raportu wprost stwierdzają, że: “Jedną z głównych barier, jakie stoją na przeszkodzie kompetencji proinnowacyjnych, jest promowany na całym świecie, nie tylko w Polsce, model edukacji, w którym wprowadzono standaryzowane testy sprawdzające pewne kompetencje uczniów”. 

Zdrowie psychiczne uczniów a pandemia

Światowa pandemia spowodowała, że sfera dobrostanu (well-being) uczniów, mająca bezpośredni wpływ na ich zdrowie psychiczne, jest obecnie szczególnie istotna. Pandemia, jak wykazują badania, ma negatywny wpływ na zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży. Potwierdzają to lekarze i pedagodzy z całego świata, bijąc na alarm, że spotykają się teraz z młodymi pacjentami cierpiącymi na wyjątkowo szeroki wachlarz dolegliwości związanych ze zdrowiem psychicznym – od zaburzeń odżywiania po poważną depresję – spowodowanych przez pandemię. „Nigdy nie widzieliśmy tak dużo dzieci z poważną depresją, myślami samobójczymi i poważnymi zaburzeniami odżywiania”, mówi pediatra z Ottawa Community Pediatricians Network.

Choroba czy niestabilność psychiczna jest tak samo niebezpieczna jak każda inna choroba fizyczna i ważne jest, aby zwracać na ten obszar szczególną uwagę. Prewencja jest kluczowa i dlatego tak ważna jest wrażliwa na te kwestie edukacja. 

Dlatego szkoły podejmują coraz więcej inicjatyw, takich jak programy mindfulness (uważności) czy obniżania poziomu stresu, oraz inne formy wsparcia. W serwisie Our Kids można znaleźć opis wielu ciekawych inicjatyw – strategii i technik – wdrożonych przez szkoły niepubliczne, które zapytaliśmy o to, jak dbają o dobrostan uczniów, czyli o ich “well-being” (w artykule “Dobrostan (well-being) uczniów – strategie szkół niepublicznych”).

Co na to rodzice?

Jak ważna w oczach rodziców jest sfera emocjonalno-psychiczna w doświadczeniu szkolnym ich dzieci potwierdzają wyniki ogólnopolskiego ankietowego badania Our Kids “Dlaczego rodzice wybierają szkoły niepubliczne?”, które było częścią opublikowanej w październiku 2019 drugiej edycji raportu o kondycji edukacji niepublicznej w Polsce “Raport o szkolnictwie niepublicznym – 2019”. Badanie wykazało, że decydując się na wybór szkoły rodzice podkreślają jako najważniejsze bezpieczne środowisko, gdzie dzieci traktuje się podmiotowo i indywidualnie, z dobrym kontaktem z nauczycielami i szkołą, dające dzieciom możliwość nabywania umiejętności miękkich, nie tylko samej wiedzy. Takie cechy przeważyły kiedy decydowali się na szkołę niepubliczną.

Autorka: Dr Małgorzata (Margaret) P. Bonikowska – redaktor naczelna Our Kids Polska, anglistka-językoznawca, dziennikarka (prasa, radio), tłumaczka, autorka, pedagog/nauczycielka języka angielskiego mieszkająca i pracująca w Kanadzie. Jej pasje to edukacja, język oraz promowanie Polski w Kanadzie i Kanady w Polsce. Polska witryna Our Kids: https://www.ourkids.net/pl. Angielska witryna Our Kids: https://ourkids.net/pl-en/

Discover more from Juniorowo

Subscribe to get the latest posts sent to your email.