Zosia zgubiła po raz kolejny tej zimy czapkę, zostawia często swój piórnik, a potem trudno jest jej go odnaleźć. Jaś nigdy nie pamięta jakie było zadanie domowe, nie pamięta nawet, czy było cokolwiek zadane w tym tygodniu. Kasia nie słyszy co mówi do niej mama i nauczyciele, wydaje się, że myśli o niebieskich migdałach, a wszystkie kierowane do niej komunikaty zapadają w próżnię. Wojtek zmienia często aktywność nie kończąc poprzedniej, jego budowle z klocków zazwyczaj pozostają w trakcie budowy, niezależnie od zapału z jakim podjął się tej pracy.

Wielu rodziców martwią trudności lub – ich zdaniem – zupełny brak koncentracji uwagi u dzieci. Mogą one przybierać różną postać i powodować trudności w codziennym funkcjonowaniu. Możliwych przyczyn zaburzenia koncentracji uwagi jest wiele, a znalezienie tej właściwej w przypadku konkretnego dziecka jest kluczowe, by poradzić sobie z problemem.

Koncentracja uwagi a zdrowie ciała

Pierwsza grupa przyczyn, które mogą wpływać na zaburzenia koncentracji uwagi wiąże się ze stanem fizjologicznym organizmu. Mogą to być np. przewlekłe schorzenia – choroby tarczycy, choroby laryngologiczne, alergia oraz astma, niedosłuch, problemy ze wzrokiem oraz wszelkie choroby neurologiczne. Dziecko, które odczuwa dolegliwości fizyczne skupia się na nich, na swoim samopoczuciu, tym samym trudno mu koncentrować się na zadaniach. Znaczenie mają również przyjmowane na stałe leki, gdyż część z nich nie jest obojętna dla funkcjonowania układu nerwowego, a ich skutki uboczne mogą powodować senność czy obniżenie koncentracji.

Przyczyną braku koncentracji może być też złe samopoczucie wynikające z niewyspania, nieodpowiedniej diety, nadwrażliwości zmysłowej (uwierająca dziecko metka, zbyt szorstkie skarpetki, niewygodne krzesło czy zapachy dobiegające z kuchni mogą rozpraszać dzieci wrażliwe na takie bodźce). Albo z niezaspokojonej potrzeby fizjologicznej – np. ruchu, snu, dotlenienia. Jeśli podstawowe potrzeby nie są zaspokojone, nie można skupić się na zgłębianiu wiedzy czy na twórczości. 

Zaburzenia emocjonalne i psychiczne

Druga grupa czynników, przy których koncentracja uwagi może być obniżona, jest związana z psychiką i emocjami. Zaburzenia lękowe, zaburzenia depresyjne, całościowe zaburzenia rozwojowe w tym Zespół Aspergera, zaburzenia psychotyczne, a także uzależnienia zarówno od różnego rodzaju substancji, jak i od gier komputerowych czy od internetu. Na umiejętność skupienia się wpływają także specyficzne trudności w uczeniu się takie jak dysleksja, zaburzenia integracji sensorycznej. Niektóre dzieci natomiast są po prostu nadwrażliwe emocjonalnie i trudno im poradzić sobie z własnymi emocjami. W takich przypadkach koncentracja uwagi na zadaniu również może być dla dziecka ogromnym wyzwaniem.

Sytuacja zewnętrzna

Nie bez znaczenia jest także sytuacja zewnętrzna, środowisko życia dziecka. Problemy ze skupieniem się mają dzieci przeżywające duży lęk czy stres, np. dzieci doznające przemocy rówieśniczej, dzieci w trakcie rozwodu rodziców, czy nawet „tylko” zmiany miejsca zamieszkania. Pewne sytuacje budzą lęk, pewne bezradność, inne złość, a dziecku trudno czasem w nich być, poczuć je i zrozumieć. Wyobraźmy sobie sytuację rozwodu. Dziecko widzi niejednokrotnie skonfliktowanych rodziców, czuje w domu napięcie, czuje, że „coś się dzieje” choć czasem zupełnie nie rozumie co. Dziecko bierze niejednokrotnie na siebie winę za konflikty rodziców. Często koncentruje się na tym, by uzdrowić związek, by rodzice znów byli razem. W takiej sytuacji trudno jest dziecku skupić się na czymkolwiek innym, jest pochłonięte atmosferą domu rodzinnego, przeżywa wewnątrz siebie trudności rodziców. Podobna sytuacja ma miejsce gdy rodzice żyją na co dzień w konflikcie, nawet jeśli nie jest on wypowiedziany. Dziecko czuje się nim obciążane.

Trudną sytuacją jest też dla dzieci np. spełnianie zbyt ambitnych lub nieadekwatnych oczekiwań i wymagań rodziców – mama marzyła o balecie, a córka chodzi na zajęcia baletowe z potrzeby mamy, tato trenował, ale nigdy nie został piłkarzem, a teraz syn chodzi na treningi, by spełnić marzenie taty. Jest to obciążające dla dziecka nawet jeśli mama ani tato nigdy nie wypowiedzieli takiego oczekiwania.

Dzieci przeżywają wiele trudnych sytuacji, zmagają się z trudami we własnych domach rodzinnych, w grupach rówieśniczych. Dziecko, które np. słyszy komunikat „nic się nie stało”, gdy przeżywa smutek, czuje się nierozumiane i może nabrać przekonania, że jest mało ważne i niewiele wie o sobie. Takie obciążenia sprawiają, że dziecko koncentruje się na tym, by je w jakiś sposób udźwignąć, a nie umie się skupić na codziennych zadaniach czy nauce.

Rodzice

Obecne tempo życia powoduje znaczny poziom stresu typowy dla dzisiejszych czasów. Ważne wydaje się więc wprowadzenie zmian w styl życia, nie tylko dziecka, ale i całej rodziny. Jeśli stres jest w rodzinie, odczuwa go również dziecko.  Gdy rodzic jest zapracowany, biegający z jednej pracy do drugiej, zmęczony, to jest mu trudniej być emocjonalnie dostępnym dla dziecka.

Czasem kochanie dziecka to za mało dla jego rozwoju, choć z perspektywy rodzica może się wydawać wystarczającym elementem dla budowania relacji. Dziecko, dla prawidłowego rozwoju potrzebuje dostępności emocjonalnej rodzica, potrzebuje by rodzic był dla niego, zwracał uwagę i rozumiał. Potrzebuje wsparcia w rozumieniu samego siebie i świata, w którym przyszło mu żyć. Kiedy dziecko czuje się bezpieczne wie, że do rodzica może się zwrócić z emocjami i trudnymi, i prostymi w przeżywaniu, a rodzic je pomieści i da przestrzeń dziecku na przeżywanie swoich trosk i radości. Dzielenie się emocjami sprawia, że ludzie – zarówno dzieci jak i dorośli czują się szczęśliwi i są zdrowsi.

Pomoc dziecku w regulowaniu emocji, sprawia, że dziecko może zajmować się własnym życiem, zabawą i nauką i nie ma kłopotu z koncentracją uwagi. Dziecko, które jest niezrozumiane, zbyt obciążone, nie ma bliskiego wsparcia rodzica, koncentruje się na swoim wnętrzu. W takiej sytuacji dziecku trudno skupić się na zadaniach do wykonania, na sprawach szkolnych i domowych. Może ono uciekać w świat  fantazji, bywać agresywne czy smutnie i płaczliwe, zdawkowo odpowiadać na zadane pytania, ma się wrażenie, że ich nie słyszy, trudno z nim nawiązać kontakt. Te różne zachowania mogą wydawać się rodzicom nieadekwatne, i odczytują je jako formę braku uwagi. A są strategią na poradzenie sobie z rzeczywistością.

Co można zrobić, by pomóc dziecku się skoncentrować?

Ważne jest, by rodzice przyjrzeli się swojemu życiu bowiem to oni mają największy wpływ na życie swoich dzieci. Nigdy nie jest zbyt późno na wzmacnianie i budowanie relacji. W każdym momencie można podjąć decyzję o innym sposobie działania, postępowania, traktowania dzieci i innych ludzi. Każdy człowiek jest w stanie wypracować taką relację, która będzie dawała dziecku poczucie bezpieczeństwa. Zadbanie o wzajemne relacje na linii rodzic – dziecko, zadbanie o atmosferę otwartej komunikacji, przy dostępności emocjonalnej rodzica może być kluczem do poradzenia sobie z trudnościami w koncentracji uwagi.

Jeśli problemy z koncentracją są długotrwałe, można i warto, a w niemałej liczbie przypadków wręcz trzeba zwrócić się do lekarza, pedagoga czy terapeuty. Warto podjąć zarówno terapię pedagogiczną, jak i psychoterapię. Skuteczną formą pracy są spotkania z rodzicami, jak również z dziećmi. Czasem w przypadku młodszych dzieci spotkania z rodzicami są wystarczające. Spotkania z dziećmi bazują na zabawie, której celem jest zauważenie i odreagowanie emocji.

c

Autorki:

Agnieszka Lorek-Groniewska – psychoterapeuta, psycholog, prowadzi terapię indywidualną, par, małżeństw, rodzin oraz dzieci i młodzieży w Centrum Terapii i Rozwoju PsycheBalans. Magister psychologii i ekonomii. Ukończyła 4-letnie szkolenie psychoterapeutyczne atestowane przez PTP oraz Studium Pomocy Psychologicznej dla Par, w którym uzyskała CERTYFIKAT Specjalisty w Zakresie Pomocy Psychologicznej dla Par.

cc

c

Kamilla Brzozowska – psychoterapeuta, absolwentka Akademii Pedagogiki Specjalnej, Szkoły Trenerów Warsztatów Umiejętności Psychospołecznych, a także Studium Pomocy Psychologicznej i Socjoterapii. Ukończyła 4-letnie szkolenie psychoterapeutyczne atestowane przez Polskie Towarzystwo Psychiatryczne. W Centrum Terapii i Rozwoju Psyche Balans pracuje terapeutycznie z parami, rodzinami, dziećmi i młodzieżą.

c

PsycheBalans to Centrum Terapii i Rozwoju w Warszawie. Zgodnie z naszą misją pomagamy przezwyciężać kryzysy osobiste i rodzinne. Działamy na rzecz rozwoju indywidualnego i rozwoju rodziny. Pracujemy psychoterapeutycznie z dziećmi, młodzieżą, rodzicami, parami, rodzinami oraz osobami dorosłymi. Najważniejszy jest dla nas człowiek ze swoimi potrzebami, emocjami, potencjałem, a także z trudnościami. www.psyche-balans.pl

c

foto: Irish Typepad (CC BY-NC-ND 2.0)

Discover more from Juniorowo

Subscribe to get the latest posts sent to your email.