Inspire the Future 2015 – dwudniowa konferencja, część zjazdu europejskich środowisk edukacji demokratycznej EUDEC. Byłam tam, przywiozłam tonę notatek, drugie tyle zdjęć, a przede wszystkim ogromną dawkę inspiracji.

Moje dzieci nie chodzą do szkoły demokratycznej, nie uczę ich w domu, ani nie jesteśmy unschoolersami. A jednak czuję, że wszystkie konferencyjne tematy i inspiracje były bardzo dla mnie. I dla każdego rodzica, nauczyciela, edukatora, dyrektora szkoły, wychowawcy… Dla każdego, kto chce rozwijać siebie w swojej relacji z dziećmi i kto chce na miarę swoich możliwości zmieniać edukację.

Inspire the Future_EManthey_061 stycznia 2015 John Moravec, amerykański naukowiec specjalizujący się w badaniu kierunków rozwoju edukacji, opublikował Manifesto 15 – dokument będący refleksją nad obecną edukacją, nad tym, co już o niej wiemy oraz nad tym, jaka powinna być i dokąd zmierzać. Szybko okazało się, że Manifesto 15 wyraża myśli wielu osób na całym świecie, ma coraz więcej sygnatariuszy, jest tłumaczony na inne języki i popularyzowany w kolejnych krajach. Manifesto 15 stał się osnową konferencji Inspire the Future, a John Moravec przyjechał do Ojrzanowa, by dyskutować o edukacji razem z uczestnikami Inspire the Future. Bo, co istotne, Manifesto 15 jest przedstawiany jako punkt wyjścia do dalszej refleksji i działań, tekst wciąż ewoluuje, żyje, za jego sprawą pojawiają się kolejne wątki w ogólnoświatowej dyskusji o współczesnej i przyszłej edukacji. Manifesto 15 naprawdę inspiruje ku przyszłości.

Manifesto 15 w skrócie – tezy:

  1. Przyszłość już tu jest – nie wszyscy jednak mają do niej dostęp.
  2. Szkoły 1.0 nie wykształcą dzieci 3.0.
  3. Dzieci są ludźmi.
  4. Skok z wysoka jest ekscytujący, gdy sam się na niego zdecydujesz, a nie wtedy, gdy ktoś cię ku temu popchnie.
  5. Powinniśmy mierzyć to, co uznamy za ważne, nie zaś nadawać wartość czemuś tylko dlatego, że zmierzyliśmy to w testach.
  6. Jeśli odpowiedź brzmi “technologia”, jak brzmi pytanie?
  7. Umiejętności posługiwania się technologią cyfrową są już naturalne (niewidzialne), tak samo naturalne (niewidzialne) powinno być posługiwanie się nowoczesną technologią w procesie edukacji.
  8. Nie możemy zarządzać wiedzą.
  9. Sieć jest uczeniem się.
  10. Przyszłość należy do nerdów, geeków, twórców, marzycieli i knowmadów.
  11. Łam zasady, tylko najpierw dobrze zrozum, dlaczego.
  12. Musimy i możemy tworzyć kulturę zaufania w naszych szkołach i społecznościach.

Pełny tekst Manifesto 15: tekst polski, tekst oryginalny.

Do Manifesto 15 odnosili się w swoich wystąpieniach mówcy konferencji Inspire the Future – rozwijali poszczególne punkty, komentowali je, wskazywali, co jeszcze powinno się znaleźć w Manifesto, a co najważniejsze – dzielili się swoim doświadczeniem.

Inspire the Future_EManthey_08

Fiona Carnie

Fiona Carnie – wiceprezeska Europejskiego Forum na Rzecz Wolności w Edukacji – podkreślała, jak ważne jest uczestnictwo rodziców w edukacji. Ich rola nie polega tylko na “dostarczaniu” dzieci do szkoły i odbieraniu ich po lekcjach. Zmiana w systemie edukacji potrzebuje ich udziału – dostrzeżenia, jak są ważni, ich chęci uczestnictwa, zrobienia dla nich miejsca. Rozmawiajcie, budujcie i utrzymujcie dialog pomiędzy rodzicami, nauczycielami i dziećmi o tym, czym naprawdę jest edukacja – to wskazówka Fiony dla nauczycieli edukacji demokratycznej (i nie tylko).

O rodzicach mówił też Wojciech Eichelberger – psycholog, psychoterapeuta, pisarz, współtwórca i dyrektor Instytutu Psychoimmunologii (IPSI): Największe wyzwanie edukacji demokratycznej to rodzic. Również ten symboliczny rodzic obecny w każdym z nas – dorosłym i dziecku, nauczycielu i rodzicu. Aby przekonać rodziców do demokracji w szkole, potrzeba czasem głębokiej psychologicznej pracy.

Inspire the Future_EManthey_12

Chris Mercogliano

Chris Mercogliano – wieloletni nauczyciel, dyrektor i członek zarządu Albany Free School w Nowym Jorku – mówił o zaufaniu i szacunku do dzieci. Podkreślał, że w dzisiejszym świecie dzieci nie są powszechnie obdarzane ani jednym, ani drugim. Dzieci, dorośli i cały świat bardzo na tym tracą. Tymczasem według Chrisa to brak zaufania jest przyczyną nieakceptowanych przez nas zachowań dzieci a nie odwrotnie. Dzieci, którym nie ufamy zachowują się po prostu adekwatnie do naszych oczekiwań.

Rozwój zawsze odbywa się w kontekście innych ludzi, w relacji – mówił Jac Jakubowski, psycholog, trener, coach, współwłaściciel Grupy TROP, współzałożyciel i pierwszy dyrektor powstałej 1990 roku szkoły społecznej istniejącej do dziś pod nazwą „Bachmacka”. – Gdybym miał coś dodać do Manifesto 15, byłaby to właśnie kwestia pracy w grupie i relacji z innymi. Oraz osobiste i osobowościowe przygotowanie osób, które pracują w szkole. Bo to bardzo trudna praca.

Inspire the Future_EManthey_31

John Moravec i Derry Hannam

Jak trudnym wyzwaniem jest praca nauczyciela, szczególnie nauczyciela chcącego realizować idee edukacji demokratycznej mówił także Derry Hannam – emerytowany główny nauczyciel i wieloletni inspektor szkolny w Wielkiej Brytanii: Jest na świecie wiele środowisk, potężnych i mających ogromną władzę, którym jest na rękę utrzymanie obecnego stanu systemu edukacji. Jeśli chcemy coś tu zmienić, musimy przygotować się na walkę. Odwołując się do swojego doświadczenia przekonywał jednak, że edukacja demokratyczna jest możliwa i to również w szkołach systemowych. Szukajcie wsparcia w dyrektorach szkół – radził nauczycielom, chcącym podjąć takie wyzwanie. – Zdobądźcie sojuszników wśród kolegów. Znajdujcie przyjaciół, identyfikujcie i doceniajcie oponentów. Nie poddawajcie się przed startem! Zawsze jest coś, co możecie zrobić!

Inspire the Future_EManthey_32

Dyskusja panelowa zamykająca konferencję Inspire the Future

Z konferencji Inspire the Future wróciłam z przekonaniem, że choć od jakiegoś czasu już interesuję się edukacją i wszystkim, co dotyczy rozwoju dzieci, to wciąż mam przed sobą nieograniczone możliwości wzbogacania mojej refleksji na ten temat. Mamy do zgłębienia ocean wiedzy o naszych dzieciach, o ich edukacji i rozwoju. Jest jej coraz więcej a każdego dnia dodajemy do tego oceanu i swoje doświadczenie. I tak wiele możemy zrobić, a każda, nawet niewielka zmiana coś znaczy. Może to, co robisz nie zrewolucjonizuje edukacji globalnie, ale ma znaczenie dla edukacji i rozwoju twojego dziecka!

Nie jesteś jednak tak bezwolny,

A choćbyś był jak kamień polny,

Lawina bieg od tego zmienia,

Po jakich toczy się kamieniach.

 c

(z: Czesław Miłosz Traktat moralny)

Manifesto 15 jest drogowskazem i inspiracją – podkreśliła w dyskusji panelowej Christel Hartkamp, od kilkunastu lat zaangażowana w tworzenie szkół demokratycznych w Holandii. – Wielu pytań nie zadaje, wielu odpowiedzi nie udziela. Jest początkiem pytań i kwestionowania tego, co znamy.

c

tekst i foto: Elżbieta Manthey (zdjęcia pochodzą z konferencji Inspire the Future, Ojrzanów 2015).